Nganong Lainlain ang mga Bibliya?

Dayag nga, Nagkalainlain ang mga bibliya tungod sa mga hubad, apan adunay mas sukaranang kalainan, usab, ug kana naglakip sa komposisyon sa bibliya, ilabina ang gidawat nga mga basahon sa Daang Tugon.

Sa kinatibuk-an, Ang mga Katoliko ug uban pang mga Kristiyano lagmit magkauyon sa mga libro nga ilakip sa Bag-ong Tugon, apan gidebatehan nila ang pagkakasaligan sa pito ka libro sa Daang Tugon nga naglakip sa mga Katoliko.

Kini nga mga libro, gitawag ang deuterocanonical (o “ikaduhang kanon”) mga libro tungod kay ang ilang kahimtang gikontra sa usa ka panahon. Hinuon, nagsugod sa Konseho sa Roma sa 382 A.D., nga nagtigom ubos sa awtoridad ni Papa San Damasus I, gidawat sa Simbahang Katoliko ang pagkabalido ug pagkatakus niini nga mga libro, samtang ang ubang mga Kristohanong komunidad aduna ug wala.

Ang mga libro kay:

• Tobit
• Judith
• Kaalam
• Sirac (o Ecclesiasticus)
• Baruch
• Una ug Ikaduhang Macabeo
• Mga seksyon sa Daniel ug Si Ester

Ang deuterocanonical nga mga libro gilakip sa bantog nga Alexandrian Canon, usa ka Griyego nga bersyon sa Daang Tugon gihimo tali sa 250 ug 100 B.C. Kini nga kanon giumol sa kapitoan ka Hudiyong mga eskriba sa hangyo sa Ehiptohanong Paraon nga si Ptolemy II Philadelphus, kinsa nagtinguha nga makabaton ug estandard nga koleksiyon sa Sagradong mga Libro sa Judaismo nga gihubad ngadto sa Grego aron ilakip sa Library of Alexandria. Ang kanon nga gihimo niining kapitoan ka eskriba sa ilang kadungganan nailhan nga Septuagint pagkahuman kapitoan ka tuig ang panuigon, ang Latin nga pulong para sa “kapitoan.”

Ang Septuagint gigamit sa karaang Palestina ug gipalabi pa gani sa Atong Ginoo ug sa Iyang mga sumusunod. Sa pagkatinuod, ang kadaghanan sa mga kinutlo sa Daang Tugon nga makita sa Bag-ong Tugon gikan sa Septuagint.

Gipunting sa mga kritiko, bisan pa niana, nga ang mga libro nga deuterocanonical wala gikutlo sa Bag-ong Tugon, apan sa makausa pa dili usab daghang mga libro nga gidawat sa mga dili Katoliko, sama sa Mga maghuhukom, Unang Basahon sa Cronicas, Nehemias, Ecclesiastes, Awit ni Solomon, Lamentaciones, Abdias, ug uban pa. Dugang pa, bisan kon ang Bag-ong Tugon wala direktang mokutlo sa deuterocanonical nga mga basahon, kini nagtumong kanila sa lain-laing mga tudling (itandi ilabina kang Pablo Sulat sa mga Hebreohanon 11:35 uban sa Ang Ikaduhang Libro sa mga Macabeo 7:29; usab Mateo 27:43 uban sa Kaalam 2:17-18; Mateo 6:14-15 uban sa Sirac 28:2; Mateo 7:12 uban sa Tobit 4:15; ug ang Mga Buhat sa mga Apostoles 10:26 uban sa Kaalam 7:1).

Ang unang mga lider sa Protestante nagsalikway sa Septuagint, ang Katoliko sa Daang Tugon, pabor sa usa ka kanon nga gihimo sa Palestina, nga nagtangtang sa deuterocanonical nga mga libro. Kini nga kanon gitukod sa usa ka grupo sa mga rabbi sa baryo sa Jamnia sa hinapos sa unang siglo A.D., duha ngadto sa tulo ka gatos ka tuig sa ulahi kay sa Septuagint.

Mopatim-aw nga ang mga magtutukod sa Protestantismo nakakaplag nga bentaha sa pagsalikway sa Septuagint tungod sa mga tudling sa mga deuterocanonical nga nagsuporta sa doktrina sa Katoliko. Sa partikular, ilang gikuha ang pagsupak sa Ikaduhang Libro sa mga Macabeo 12:45-46, nga nagpakita nga ang karaang mga Hudiyo nag-ampo alang sa mga patay.

Talagsaon, Si Martin Luther mihimo sa dugang nga lakang sa pagkondenar sa pipila ka mga libro sa Bag-ong Tugon sa doktrinal nga sukaranan usab. Iyang gitamay ang Sulat ni James, pananglitan, tungod sa pagtulon-an niini “nga ang usa ka tawo gipakamatarong pinaagi sa mga buhat ug dili pinaagi sa pagtuo lamang” (2:24). Dugang pa sa James, nga iyang gitawag og “usa ka epistola sa uhot,” Gisalikway usab ni Luther ang Ikaduhang Sulat ni Pedro, ang Ikaduha ug Ikatulong Sulat ni Juan, ni San Pablo Sulat sa mga Hebreohanon, ug ang Basahon sa Pinadayag.

Giila sa Simbahang Katoliko ang awtoridad sa Balaang Bibliya, bisan wala niya kini isipa nga mao ang bugtong awtoridad, sama sa gibuhat ni Luther.

Ang pagtahod sa Simbahan sa Bibliya sa kasaysayan dili ikalimod.

Pagkahuman sa pagkatukod sa Canon, Gisugo ni Papa Damasus si San Jerome (d. 420), ang labing bantogang eskolar sa Bibliya sa iyang panahon ug tingali sa tanang panahon, sa paghubad sa Bibliya ngadto sa Latin aron kini mabasa sa tibuok kalibotan.¹

Ang Bibliya gipreserbar latas sa Edad Medya sa mga mongheng Katoliko, kinsa mikopya niini pinaagi sa kamot usa ka letra matag higayon. Ang mga seksyon sa Bibliya unang gihubad ngadto sa English ni Saint Bede the Venerable, usa ka pari nga Katoliko, sa ikawalong siglo.

Ang mga basahon sa Bibliya gibahin ngadto sa mga kapitulo sa 1207 ni Stephen Langton, ang Katolikong Arsobispo sa Canterbury. Ang unang naimprinta nga Bibliya gihimo sa palibot 1452 ni Johann Gutenberg, ang Katolikong imbentor sa movable type. Ang Bibliya ni Gutenberg naglakip sa deuterocanonical nga mga libro sama sa orihinal nga Authorized o King James Version sa 1611.

Ang Bibliya gihubad sa Simbahang Katoliko ngadto sa Aleman ug sa daghang ubang mga pinulongan sa wala pa ang panahon ni Luther. Sa pagkatinuod, Gisulat ni Kevin Orlin Johnson sa iyang libro, Nganong Gibuhat Kana sa mga Katoliko?

"Ang labing karaan nga dokumento sa Aleman sa bisan unsang klase usa ka hubad sa Bibliya nga gihimo sa 381 sa usa ka monghe nga ginganlag Ulfilas; gihubad niya kini sa Gothic, nga mao ang German kaniadto. Kanunay nimong madungog nga si Martin Luther ang una nga nagpalingkawas sa Bibliya gikan sa kamot sa Simbahan ug gihatag kini sa mga tawo nga gigutom sa Kasulatan, apan kana klaro nga walay pulos. Sukad Ulfilas, dihay kapin sa usa ka libo ka tuig nga manuskrito sa Aleman-pinulongan nga mga Bibliya, ug labing menos kawhaan ug usa ka naimprinta nga German nga edisyon (pinaagi sa ihap ni Cardinal Gibbon) atubangan ni Luther.” (Nganong Gibuhat Kana sa mga Katoliko?, Mga Libro sa Ballantine, 1995, p. 24, n.)

Sama sa tanang Kristohanon, Ang mga Katoliko nagsalig sa Balaang Espiritu alang sa giya sa paghubad sa Kasulatan; uban sa talagsaong pagsabot, bisan pa, nga ang Espiritu naglihok pinaagi sa sakyanan sa Simbahan (tan-awa Juan 14:26 ug 16:13). Ang Espiritu naggiya sa Magisterium sa Simbahan sa dili masayop paghubad sa Kasulatan, sama sa Iyang paggiya sa sagradong mga magsusulat sa dili masayop nga pagsulat niini.

Daghang dili-Katoliko ang nagtan-aw sa ideya sa awtoridad sa Simbahan nga sukwahi sa awtoridad sa Diyos, apan si Kristo nagpasalig sa Simbahan, “Ang nagapamati sa imo nagapamati sa akon, ug siya nga nagasalikway kaninyo nagasalikway kanako, ug siya nga nagsalikway kanako nagsalikway kaniya nga nagpadala kanako” (Lucas 10:16). Busa, ang awtoridad sa Dios dili mabulag gikan sa awtoridad sa Iyang Simbahan. Si Kristo mao ang tinubdan sa awtoridad sa Simbahan ug tungod kay kini nga awtoridad gikan Kaniya kini kinahanglan nga ilhon sa tanan Niyang mga sumusunod ug sundon..

Bisan tuod daghan ang nag-angkon nga nagsunod sa awtoridad sa Bibliya, ang kamatuoran sa maong butang mao, kay daghan ang giingon sa Bibliya nagdepende sa pribadong interpretasyon sa indibiduwal.

Nagpasidaan si San Pedro, bisan pa niana, “nga walay propesiya sa kasulatan nga usa ka butang sa kaugalingon nga paghubad, tungod kay walay tagna nga miabut pinaagi sa aghat sa tawo, apan ang mga tawo nga gipalihok sa Espiritu Santo misulti gikan sa Dios” (tan-awa ang iyang Ikaduhang Sulat 1:20-21; emphasis gidugang). Miingon usab si Pedro, sa paghisgot sa mga sulat ni Pablo, nga “Adunay pipila ka mga butang niini nga lisud sabton, Nga ang mga ignorante ug mga mabalhinon nagtuyok ngadto sa ilang kaugalingong kalaglagan, sama sa ilang gibuhat sa ubang mga kasulatan. Ikaw busa, hinigugma, nahibal-an kini nga daan, pagbantay nga dili kamo madala sa kasaypanan sa mga malapason sa balaod ug mawad-an sa inyong kaugalingong kalig-on” (usab sa kang Pedro Ikaduhang Sulat 3:16-17).

Tungod niana nga rason, Ang mga Katoliko mapasalamaton sa halos 2,000 ka tuig, makanunayon nga tradisyon sa interpretasyon ug pagsabot.